Handel dziećmi kwitnie. Kupno noworodka jest tak samo proste, jak auta w salonie. Ceny wahają się od 30 do 80 tysięcy które już za 30 tysięcy urodzą dziecko i oddadzą je zainteresowanym, są Jedna, dwie, niewiele znaczący margines? Nieprawda. Są ich setki, może tysiące. W internecie nie trzeba długo szukać. Niektóre wplatają swoje ogłoszenia między zwykłe posty na forach poświęconych macierzyństwu. Inne reklamują się na witrynach wprost skierowanych do surogatek (bo i takie istnieją). Wchodzimy na jedną z nich. Temat forum: ogłoszenia o ''wynajęciu brzuszka''. Stron z anonsami jest 30, na każdej 20 ofert. Wychodzi 600. Dużo jest anonsów z Łodzi. Oceniać jest trudno, ale widać, że za niektórymi ogłoszeniami kryją się prawdziwe dramaty. Czytając inne nie sposób oprzeć się wrażeniu, że to czysty biznes. Zresztą niektóre kobiety nawet tego nie ukrywają. Reklamują swoje walory cielesne, zwyczaje żywieniowe, a na dowód sprawności oferują zdjęcia swoich dzieci. Kupię, sprzedamAleksandra 89: ''Jestem z Łodzi i oferuję usługi matki zastępczej w zamian za pomoc finansową przez 9 miesięcy oraz weksel po adopcji wskazanej. Mam 21 lat, A Rh+, oczy niebieskie, 171 cm wzrostu, sylwetka szczupła, włosy naturalne ciemny blond, dzieci nie mam. Dbam o zdrowie, jem świeże, ekologiczne produkty, biegam i ćwiczę jogę. Chętna jestem na inicjację już od listopada''.Piszemy do sześciu kobiet. Przedstawiamy się jako para aptekarzy, która nie może mieć dzieci. ''Nie chcemy zgłaszać się do ośrodka adopcyjnego. Zależy nam na noworodku, a w ośrodku bywa z tym różnie'' - piszemy. Pytamy o cenę. Prosimy o badania lekarskie i zdjęcia. Enter. Mijają dwie godziny. Odpisuje Monika z Warszawy.''Posiadam wszystkie aktualne badania. Interesuje mnie kwota 35 tys. zł. Zabezpieczeniem dyskrecji i pewności między dwiema stronami jest umowa. Mam 17-miesięcznego syna, rozumiem Państwa chęć posiadania dziecka. Załączam zdjęcie swoje oraz syna.'' Oglądamy załączniki. Na pierwszym zdjęciu synek Moniki. Dziecko ubrane w jasny garniturek, drobny blondynek, uśmiecha się do nas. Na drugim zdjęciu sama Monika - ciemnowłosa, radosna dziewczyna. Na trzecim - Monika z synkiem zawiniętym w kocyk. Fotografia została zrobiona tuż po urodzeniu. Odpisujemy: mamy obawy co do transakcji, nie wiemy, jak powinniśmy to załatwić prawnie. Monika odpisuje już po pięciu minutach. ''Rozumiem obawę, ponieważ nie jest to łatwa sprawa dla żadnej ze męża, jest poinformowany o tej sprawie. Pracuję w agencji pracy tymczasowej jako kasjerka, moje wykształcenie to średnie techniczne - krawcowa z zawodu. Nie palę papierosów, lampka wina okazyjnie. Zaliczkę widzę w taki sposób: 10 tys. po trzecim miesiącu ciąży, następne 10 tys. po urodzeniu dziecka. Wtedy w szpitalu przekazuje dziecko i podpisuję pismo, a resztę pieniędzy poproszę po zakończonej sprawie w sądzie. Zależy mi, aby pani mąż miał badanie na płodność, poprzednio miałam dwie inseminacje i okazało się, że ten pan był bezpłodny.'' Pytamy, czy jej mąż na pewno zgodził się na transakcje i o formalności. Po trzech minutach mamy odpowiedź. ''Mąż nie ma przeciwskazań, razem podjęliśmy decyzję. Po urodzeniu dziecko otrzymuje nazwisko mojego męża i jak minie 8 tygodni wtedy dopiero można złożyć sprawę w sadzie o zrzeczenie się praw rodzicielskich na rzecz Państwa. Z tego co wiem to około pół roku trwa w sądzie cała ta sprawa''. Pytamy kobietę, czy to jedyny sposób na załatwienie formalności. Czy może w akcie urodzenia powinno pojawić się nasze nazwisko i jaki podamy powód zrzeczenia się dziecka. Monika odpowiada: ''Słyszałam, że jak jest małżeństwo to tak należy robić, jak opisałam. Nad pomysłem do zrzeczenia nie myślałam, ponieważ i tak dużo czasu do tego pozostanie''.W tej samej chwili przychodzi e-mail od Małgorzaty. Na początku kobieta zaznacza, że najpierw wolałby się spotkać. ''Zależy mi na dyskrecji, tym bardziej że jestem osobą aktywną zawodowo. Mój mąż stracił pracę w czerwcu i nasza sytuacji finansowa uległa drastycznemu pogorszeniu, a instytucje finansowe są bezlitosne, zobowiązania nie znikają z dnia na dzień. Dlatego z przykrością muszę stwierdzić, że traktuje to jako czysty biznes i dalekie są mi uczucia. Z góry zakładam, że nie chcę mieć więcej dzieci prócz córki, którą kocham nad życie. Co do ceny, to zależy na jaką kwotę jesteście przygotowani. Kwestia do omówienia. Badań na HIV i żółtaczkę nie miałam, w każdej chwili mogę się im poddać ''.Ile dzieci kupuje się tak w Polsce? Nie sposób podać miarodajnej liczby, ale szacuje się, że od 300 do 400. Jedna z policyjnych hipotez zakłada, że chłopczyk utopiony w Cieszynie był jednym z takich dzieci. Coś nie wyszło, może za głośno płakał? Może rozdrażnił czymś ludzi, którzy go wieźli? Pewne jest tylko to, że zmarł na skutek powikłań po potężnym uderzeniu w brzuch. Nikt go nie trwa w najlepsze, bo polskie prawo dopuszcza tak zwaną adopcję ze wskazaniem. Polega na tym, że rodząca zrzeka się praw do dziecka i jednocześnie wskazuje, komu chce oddać dziecko do adopcji. Zainteresowani kupnem dziecka w razie kłopotliwych pytań policji mówią, że to adopcja ze wskazaniem. I po co potemCzy to etyczne? Profesor Janusz Wasiak, szef Komisji Etyki Lekarskiej przy Okręgowej Izbie Lekarskiej w Łodzi, mówi, że nie ma jednej dobrej odpowiedzi. - Czy można potępiać kobietę, która znalazła się w tak dramatycznej sytuacji, że nie ma z czego wykarmić rodziny i decyduje się wynająć brzuch? - mówi prof. Wasiak. A po drugiej stronie transakcji jest inna kobieta, która tak bardzo chce mieć dziecko, że nie zawaha się przed niczym, nawet przed kupieniem maleństwa. Prof. Wasiak zaznacza jednak : - Oczywiście, później mogą wystąpić problemy. Dziecko traci biologiczną matkę, matka dziecko, odzywa się w niej żal, tęsknota, zaczyna ścigać rodziców adopcyjnych, żeby oddali jej było w przypadku łodzianki, której historię poznała cała Polska. Kiedy kobieta poczuła w brzuchu ruchy dziecka tak bardzo je pokochała, że zapragęła je zostawić przy sobie. 33-letnia łodzianka urodziła Kajtusia na zamówienie pary przedsiębiorców z Warszawy. Miała dostać 30 tys. zł. W ciążę zaszła metodą in vitro. Lekarz umieścił w jej macicy zarodek, który powstał z połączenia nasienia mężczyzny z Warszawy oraz kupionej przez niego komórki jajowej obcej kobiety. Zgodnie z polskim prawem matką jest kobieta, która urodzi dziecko. Na tej podstawie surogatka postanowiła walczyć o odzyskanie synka. Sprawa przed warszawskim sądem trwała rok. Zakończyła się na początku lipca br. - Moja klientka dojrzała do decyzji, żeby dziecko zostało u rodziny z Warszawy - powiedziała po rozprawie mec. Maria Wentlandt-Walkiewicz, reprezentująca surogatkę. - Nie było jej łatwo. Jednak nie miała ani siły ani możliwości finansowych, by dłużej walczyć o chłopca. (...) Surogatka, ogłaszając przed sądem swoją decyzję, rozpłakała drugiej stronieRodzice. Czasem zrozpaczone pary, które od nie mogą mieć dzieci, czasem samotni homoseksualiści. Chcą mieć dziecko i już. Normalnie do adopcji nikt by im nie ''Jestem 37-letnim, w pełni niezależnym, odpowiedzialnym, samotnym, homoseksualnym mężczyzną, lekarzem pragnącym spełnić marzenia o ojcostwie; szukam kobiety, która zechciałaby urodzić moje dziecko. Szczegóły i warunki omówię indywidualnie''A pary? Dlaczego nie chcą iść do ośrodka? Magda i Tomek z Łodzi właśnie szukają brzucha do wynajęcia. Ona tłumaczy, że to niemoc. - Lekarze nie dają nam szans na własne dziecko. Chcemy adoptować niemowlę. I w tym problem. W domach dziecka są starsze dzieciaki, czasem nastolatki. Jesteśmy z mężem jeszcze przed trzydziestką, ciężko byłoby wziąć dziecko, które bardziej wygląda na młodszego brata niż syna. Poza tym te dzieciaki często są skrzywdzone, nawet skrzywione przez swój los. Wiem, że to straszny egoizm, ale nie mamy siły na starcie zmagać się z ich problemami - mówi szykujący się do adopcji, zwracają uwagę na inne problemy. Dzieciaki w domach dziecka zwykle mają nieuregulowaną sytuację prawną. Na przykład ojciec nie ma praw rodzicielskich, a matce formalnie ich nie odebrano, choć dzieckiem się nie zajmuje. Skutek? Maluch nie nadaje się do i jeszcze jeden powód. Czas. W Polsce jakoś tak się utarło, że proces normalnej adopcji ciągnie się czasem nawet pięć lat. Potencjalni rodzice są badani, sprawdzani, kwalifikowani. Kupując dziecko od surogatki, wszystkie można załatwić w ciągu góra pół roku. Gdy biologiczna matka mówi, że nie chce dziecka i wskazuje swoich kontrahentów jako rodziców adopcyjnych, sądy nie piętrzą trudności. A że gdzieś w tle są pieniądze...I ten trzeci....Pomiędzy brzuchem do wynajęcia a nowymi rodzicami jest zwykle ktoś jeszcze. Pośrednik. Jak dotąd policja złapała jednego, tydzień temu. Pochodzi z Kalisza. Wyszukiwał ciężarne, które chcą oddać dziecko. Płacił nieźle - policja ustaliła, że od 30 do 70 tys. zł za noworodka. Pieniądze, ma się rozumieć, nie były jego, a pary zainteresowanej zdobyciem dziecka. Sam też na tym zarabiał - około kilkunastu tys. zł na jednej transakcji. I właśnie za czerpanie korzyści z "dzikiej" adopcji ma odpowiadać (grozi mu pięć lat więzienia).Z pomocą obrotnego mieszkańca Kalisza do nowych rodziców trafiło 12 niemowląt z całej Polski. Jeżeli sytuacja potoczy się skrajnie niekorzystnie, noworodki mogą nawet zostać odebrane parom, które za nie zapłaciły i umieszczone w domach dziecka. Na razie jednak zajmujący się sprawą przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości zapewniają, że nie mają zamiaru doprowadzić do kolejnych  mówi, że to pierwszy złapany pośrednik. W sieci bez trudu można znaleźć innych. Na przykład pani Sabina ze szwajcarskim adresem e-mailowym. Kobieta pisze: "Poszukujesz surogatki lub chciałbyś adoptować dziecko to skontaktuj się z nami. Mamy kontakty w całej Europie".Dwa lata temu jako pierwsi opisaliśmy działanie takich pośredników. Wtedy rozmawialiśmy z panią Kaliną z Wybrzeża. Zapewniała, że tylko pomaga ludziom w nieszczęściu, że nie bierze pieniędzy. Nawet jeśli bierze, znów ciężko o dowód. Minęły dwa lata, kobieta wciąż jest na rynku. ***Adopcja ze wskazaniem tylko dla bliskiej rodziny?O tym, skąd biorą się surogatki i czy wynajmowanie brzucha jest moralne - z Markiem Michalakiem, rzecznikiem praw dziecka, rozmawia Piotr BrzózkaKobieta sprzedaje swój brzuch, bogate pary płacą, by urodziła im i oddała dziecko. Robią coś niemoralnego?Jestem ostrożny w ocenie motywów kierujących tymi ludźmi. Jako człowiek i ojciec rozumiem i szanuję dramat par niemogących posiadać własnego potomstwa. Rozumiem ich pragnienie posiadania dziecka, niechęć oczekiwania na nie, poddania się określonym procedurom. Jako rzecznik praw dziecka nie mogę godzić się na jakiekolwiek próby obchodzenia prawa. Prawo łamią pośrednicy, biorący pieniądze za pomoc w adopcji...Tylko że trudno udowodnić organizowanie tegoż procederu osobie, która pośredniczy w adopcji dla pieniędzy. Mimo iż czerpanie korzyści majątkowych czy osobistych jest zabronione, nieczęsto spotykamy się z orzeczeniami uznającymi winę osób oskarżonych o tego typu można zawrzeć legalną umowę, w której ktoś zobowiązuje się urodzić i oddać dziecko w zamian za pieniądze? Czy na tej podstawie można się domagać wydania dziecka od surogatki?Prawo przesądza, że matką jest kobieta, która urodziła dziecko, nie ma znaczenia, czy zostało poczęte z jej, czy obcej komórki jajowej. Matka genetyczna, która wynajęła surogatkę, może jedynie starać się o adopcję. Nie ma jednak żadnych podstaw prawnych, żeby wynajmujący surogatkę mogli jej to dziecko odebrać. Są na straconej pozycji. Skąd popyt na usługi surogatek. I skąd tyle paradoksów. W domach dziecka czeka mnóstwo maluchów, mnóstwo jest też rodziców, którzy dzieci chcą wziąć. Ale jak przychodzi co do czego, to do przysposobienia jest gotowa ledwie garstka pragnących adoptować dziecko jest zawsze więcej niż dzieci gotowych do przysposobienia, bo zbyt długo trwają regulacje sytuacji prawnej dziecka, umożliwiające jego adopcję. Stąd próby obchodzenia istniejących procedur, przyspieszenia przejęcia opieki nad dzieckiem, stąd surogatki, stąd internetowe poszukiwania kobiet pragnących przekazać swoje dziecko konkretnej parze za konkretne wynagrodzenie. Nadużycia umożliwia "instytucja" adopcji ze wskazaniem. Może jej zakazać?Takie przypadki powinny być szczególnie monitorowane: czy adopcja leży w dobrze pojętym interesie dziecka, czy rodzice adoptujący mają wymaganą opinię wydaną po zakończonym szkoleniu, czy uzyskali kwalifikacje. Aby uniknąć nadużyć, można rozważyć ograniczenie możliwości adopcji ze wskazaniem tylko do osób z najbliższej ma Pan jeszcze pomysły na poprawę sytuacji?Trzeba zweryfikować zasadność wieloletniego pobytu dzieci w ośrodkach opiekuńczo-wychowawczych. Pozwólmy dzieciom, które niezasadnie latami przebywają w placówkach, na możliwość wychowywania w rodzinie adopcyjnej, takich dzieci jest wciąż zbyt wiele. Tak jak wiele jest par pragnących wychowywać Piotr Brzózka***Na bieżąco monitorujemy fora internetoweO tym, że na proceder wynajęcia brzucha nie ma paragrafów, Agnieszce Jasińskiej mówi podkom. Małgorzata Gołaszewska z Komendy Głównej PolicjiPrzygotowaliśmy internetową prowokację. Na jednym z forów znaleźliśmy ogłoszenia dziewczyn, które chcą wynająć brzuch bezdzietnym parom. Napisaliśmy do nich, podając się za taką parę. Pierwszą odpowiedź otrzymaliśmy po dwóch godzinach. Dziewczyna przysłała wszystkie informacje o sobie, zdjęcia, zestaw aktualnych badań. Podała cenę. Czy takie praktyki są znane policji?Tak. Policja monitoruje fora internetowe. W sytuacji nasuwającej przypuszczenie, że doszło do popełnienia przestępstwa, podejmowane są przewidziane przez prawo działania, tak o charakterze procesowym, jak i operacyjnym, mające na celu ustalenie, czy zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia grozi kobiecie za wynajęcie brzucha, a co wynajmującej go rodzinie?W obowiązującym obecnie stanie prawnym brak jest podstaw, aby zawieranie opisanej transakcji uznać za czyn naruszający normy prawa karnego. Dlatego karać można tylko wtedy, gdy konkretna sprawa wskazuje na realizację znamion przestępstw przewidzianych w innych przepisach prawa karnego, np. handlu ludźmi czy nielegalnej policja posiada statystyki co do skali tego zjawiska?Niestety nie, właśnie dlatego, że polskim prawie nie ma przestępstwa, które można by określić jako "komercyjne macierzyństwo zastępcze".Czy są szanse na to, by wynajęciebrzucha wkrótce było karalne?Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Sprawiedliwości, unormowania karne dotyczące omawianego procederu są potrzebne. Jednak problematyka matek zastępczych z uwagi na wiele zastrzeżeń natury etycznej i moralnej, sprowadzająca prokreację do aktu całkowicie odhumanizowanego, rozmyślnej produkcji dziecka bez potrzeby liczenia się z potrzebami emocjonalnymi samego dziecka i rodziców, nie wydaje się tematem możliwym do stosownej regulacji Agnieszka Jasińska